Cofnij

„JESTEM MATKĄ NIEUSTAJĄCEJ POMOCY”

Jednym wśród najbardziej znanych wśród chrześcijan wezwań odnoszących się do Matki Bożej jest wezwanie „Nieustająca Pomoc”; zwłaszcza wśród najbardziej smutnych i potrzebujących miłości i opieki. Oryginał obrazu Nieustającej Pomocy jest wschodnią ikoną przedstawiającą Matkę Bożą Bolesną. Jednak jej duchowe przesłanie jest ważniejsze od artystycznego piękna: ma pobudzać nadzieję i ożywiać modlitwę.

Szesnastowieczna legenda opowiada o pewnym kupcu, który wykradł cudowny wizerunek z jednego z kościołów na wyspie Krecie. W rok później znalazł się wraz z obrazem w Rzymie.

Ciężka choroba sprawiła, że kupiec był zmuszony szukać schronienia w domu swego przyjaciela. W godzinie śmierci wyjawił mu sekret swojego obrazu, prosząc, by ten umieścił go w jakimś kościele. Przyjaciel przy-rzekł spełnić to życzenie, jednak umarł bez wypełnienia obietnicy. Matka Boża objawiła się wówczas jego córce, sześcioletniej dziewczynce i zażyczyła sobie, aby obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy został umieszczony w kościele pod wezwaniem św. Mateusza Apostoła, wznoszącym się między bazylikami Santa Maria Maggiore i św. Jana na Lateranie. W świątyni tej, od 1499 roku obraz odbierał cześć przez następnych 300 lat, a nabożeństwo do Matki Bożej Nieustającej Pomocy zaczęło rozszerzać się po całym Rzymie.

Począwszy od 1739 roku, kościół św. Mateusza i przylegający doń klasztor został powierzony opiece zakonników: Augustianów irlandzkich. Kiedy w roku 1798 do Rzymu dotarła wojna, przyniosła ze sobą prawie całkowite zniszczenie kościoła i klasztoru. W roku 1819 zakonnicy przejęli pod opiekę zbudowany nad Tybrem kościół Santa Maria in Posterula. Zabrali tam ze sobą obraz Madonny z kościoła św. Mateusza. Ponieważ w nowo przejętym kościele czczono już obraz Matki Bożej Łaskawej, ikona została umieszczona w prywatnej kaplicy klasztoru, gdzie powoli pozostawała zapomniana niemal przez wszystkich.

W styczniu 1855 roku Redemptoryści, którzy w tym czasie rozszerzyli swoją obecność na Europę Zachodnią, nabyli w Rzymie posiadłość, na terenie której znajdowały się właśnie ruiny kościoła św. Mateusza. Nie wiedząc o tym weszli w posiadanie terenu, który wiele lat wcześniej Matka Najświętsza wybrała na swoje Sanktuarium. Rozpoczęli tam budowę kościoła poświęconego św. Alfonsowi Liguori, założycielowi Zgromadzenia.

Redemptoryści zainteresowali się historią swojej nowej posiadłości. Przekazy historyczne wzmiankowały o starożytnym, „zaginionym obrazie z kościoła św. Mateusza przy Via Merulana i czczonym pod wezwaniem Dziewicy od św. Mateusza czy Nieustającej Pomocy”, który był otaczany „wielką czcią i znany z licznych cudów”. Rozpaliło to ciekawość Redemptorystów, którzy zapragnęli lepiej poznać obraz i mieć go w swoim kościele.

Do znalezienia przyczynił się pewien Redemptorysta, O. Michał Marchi. Jako młody ministrant, wiele razy służąc do Mszy w kaplicy domowej Augustianów w Santa Maria in Posterula, widział ów obraz i dobrze wiedział, gdzie się on znajduje.

Z polecenia papieża Piusa IX, ikona Nieustającej Pomocy ponownie została wystawiona do kultu publicznego. W kwietniu 1866 roku, po odrestaurowaniu go przez polskiego malarza Leopolda Nowotnego, obraz umieszczono w kościele Redemptorystów, opodal miejsca, gdzie niegdyś wznosił się kościół św. Mateusza.

Tradycja głosi, że przy tej okazji papież wypowiedział te słowa: „Uczyńcie ten obraz znanym na całym świecie”. Dlatego Redemptoryści, głosząc jak ich założyciel chwałę Maryi, propagują i rozwijają kult jej cudownego wizerunku, jako Matki gotowej nieustannie nam pomagać.

Patrząc na obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy należy mieć zawsze na uwadze, że mamy do czynienia z ikoną (gr. eikón = obraz), która jest czymś więcej, aniżeli zwykłym przedstawieniem wydarzeń czy osób. Ikona czyni obecnym to, co przedstawia. Jest ona punktem spotkania tajemnicy Boga z rzeczywistością ludzką. Sama jest więc ołtarzem.

Ikona jest owocem pokuty i modlitwy jej twórcy. Jako przedmiot medytacji ma wspomóc nasze zanurzenie w tajemnicę, którą przedstawia.

Większość malarzy ikon, to twórcy anonimowi. Z dużym prawdopodobieństwem możemy jednak stwierdzić, że autor tej ikony był mnichem pochodzącym z Krety.

Z racji artystycznych, zgodnie z typem obrazu, ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy została nazwana „Matką Bożą Bolesną”. Przedstawia ona Dziewicę, Matkę Boga trzymającą na ramieniu Dzieciątko Jezus, zaś po bokach archaniołów Michała i Gabriela, niosących narzędzia zbawczej Męki Jezusa. Postacie te są opisane przy pomocy liter umieszczonych na ikonie:

ΜΡ – ΘΥ = Matka Boga (po obu stronach górnej części obrazu);

‚ΙC – XC = Jezus Chrystus (po prawej stronie głowy Dzieciątka Jezus);

OAM = Archanioł Michał (nad aniołem, po lewej stronie patrzącego);

OAΓ = Archanioł Gabriel (nad aniołem, po prawej stronie).

Maryja przedstawiona jest do połowy postaci, ale stwarza wrażenie, jakby stała. Jej oblicze wydaje się być lekko pochylone w stronę Dzieciątka. Prawą, dużą dłonią o długich palcach (charakterystyczne dla obrazów typu „Hodigitria”–„wskazująca drogę) zdaje się wskazywać na Dzieciątko, któremu obejmuje ręce. W jej spojrzeniu przebija czuły smutek. Nie patrzy na swojego Syna, lecz zdaje się rozmawiać z patrzącym na obraz.

Dzieciątko Jezus spoczywa na lewym ramieniu Matki, podczas gdy Jego ręce mocno ujmują Jej dłoń. Opadający prawy sandał prawej nogi pozwala zobaczyć spód stopy, co może oznaczać, że będąc Bogiem jest także człowiekiem. Stopy i szyja wyrażają nagły odruch lęku przed czymś, co ma niebawem nadejść. Tym, co wydaje się przerażać Dziecię, jest wizja męki wyrażona poprzez krzyż i gwoździe ukazywane przez Archanioła Gabriela. Po drugiej stronie Archanioł Michał przedstawia inne narzędzia męki: włócznię, trzcinę z gąbką i naczynie z octem.

Na podst.: Redemptoryści,
„Matka Boża Nieustającej Pomocy.
Ikona, Łaski i Sanktuaria”, Rzym 1998.

Historia obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy (wideo)